✅ بررسی چای در ژاپن
پیدایش چای در ژاپن به چه زمانی برمی‌گردد؟ چای چگونه وارد ژاپن شد؟ ژاپنی ها چه مراسمی برای سرو چای دارند و ریشه ی این مراسم شبه مذهبی از کجاست؟ اولین کتاب ژاپنی درباره ی چای چگونه و در چه زمانی نوشته شد؟
چای برای اولین بار توسط راهبان بودایی ژاپنی که برای تحصیل به چین سفر کرده بودند، به ژاپن معرفی شد. بعد از آن، نوشیدن چای به بخشی حیاتی از فرهنگ ژاپن تبدیل شد. با مطالعه ی مراسم نوشیدن چای در ژاپن می توان نتیجه گرفت که ریشه ی این آیین ها، به کتاب خارق العاده لو یو، چاا چینگ بر می گردد.
چای در ژاپن – سلسله سونگ
در زمان سلسله سونگ در چین (960-1279 پس از میلاد) استفاده از چای پودری محبوبیت یافت. آب جوشیده روی پودر ریخته شد و به حال خود رها شد تا دم بکشد. مایع به دست آمده به شکل چای کف دار تولید می شد.
در این دوره بود که نوشیدن چای در ژاپن رایج شد و توسط یک راهب بودایی ذن که در چین تحصیل می کرد دوباره در آنجا معرفی شد. به همین دلیل در ژاپن، این روش سونگ برای تهیه چای بود که رایج شد.
تاریخچه چای در چین و ژاپن با فرهنگ این ملل گره خورده است. چای در طول قرن ها تبدیل به نوشیدنی ای شد که رنگ های ادبی، هنری و حتی مذهبی به خود گرفته است. رساله جذاب چاآچینگ حکیم چینی، لو یو، نقطه ی عطفی بر این ماجراست.
کتاب لو یو مطمئناً در سرزمین مادری اش، چین، تأثیرگذار بود، اما در ژاپنی ها با اشتیاق بیشتر آن را خوانده و به آن عمل کرده اند. شکل گیری مراسم چای ژاپنی (چا-نو-یو) و هنر نوشیدن چای در ژاپن، مرهون آموزه های این کتاب ارزشمند چینی است.
مدارکی هم وجود دارد که چای احتمالاً اولین بار توسط کشیشی به نام Saichō (最澄) در سال 805 و سپس توسط کشیش دیگری به نام Kūkai (空海) در سال 806 به ژاپن برده شد. چای برای سال ها نوشیدن چای در اختیار کشیشان بودایی باقی مانده است. بعد از آن در سال 1191 یک راهب بودایی ذن به نام ایسایی (栄西) از چین وارد ژاپن شد. وی مراسم چای را بهتر و کامل تر به کیوتو معرفی کرد. برخی از دانه های چای به کشیش Myoe Shonin داده شد و پایه چای Uji شد.
اولین کتاب در مورد چای در ژاپن – کیچا-یوجوکی
این مراسم بر اساس آیین های نوشیدن چای راهبان ذن بودایی در چین بود که معتقد بودند خواص چای به عنوان یک محرک کمکی باعث بالا رفتن کیفیت مدیتیشن می شود. این امر باعث احیای دوباره و همه گیری نوشیدن چای شد. قدیمی ترین کتاب تخصصی چای در ژاپن کیچا-یوجوکی ، Kissa Yōjōki (喫茶養生記، چگونه با نوشیدن چای سالم بمانیم یا کتاب بهداشت چای)، توسط Eisai نوشته شده است.
این کتاب دو جلدی در سال 1211 پس از دومین و آخرین سفر وی به چین نوشته شد. در جمله اول آمده است: «چای بهترین درمان روانی و پزشکی است و این توانایی را دارد که زندگی فرد را کاملتر و کاملتر کند». ایسای همچنین در معرفی مصرف چای به طبقه جنگجو، که پس از دوره هیان به شهرت سیاسی رسید، نقش بسزایی داشت.
چای سبز در ژاپن
چای سبز در میان مردم فرهیخته ژاپن به یک غذای اصلی تبدیل شد. دم کرده ای برای نجیب زادگان و کشیشان بودایی. پس از آن چای به طور فزاینده ای در دسترس عموم قرار گرفت، ولی تا قرن ها امتیازی بود که بیشتر طبقات بالا از آن برخوردار بودند.
به تدریج نوشیدن چای در خارج از محافل مذهبی رایج شد و مراسم چای به عنوان یک اصل پیچیده و ظریف اجتماعی در نظر گرفته شد. طبق آموزه های لو یو، این مراسم چیزی فراتر از ایجاد یک نوشیدنی داغ است. چای تبدیل به یک نوشیدنی با ایده تائوئیست، یعنی تلاش برای یافتن زیبایی در جهان وا باور ذن بودایی ترکیب شد. اعتقادات مذهبی، نوشیدن چای که یک امر دنیوی و جزئی است را در درجه ی اهمیت یکسانی با یک امر معنوی و فرا جهانی قرار داد.
به همین دلیل است که آیین چای‌سازی، که جستجوی عظمت در کوچک‌ترین جزئیات زندگی را بیان می‌کرد، همراه با اعمال رسمی بخشندگی و ادب، که جزء لاینفک مراسم است، شکل ظاهری یک باور درونی به اهمیت صلح و هماهنگی را جلوه گر می کند.
سن نو ریکیو
مراسم اولیه چای در ژاپن اغلب بسیار پر شور بود و می‌توانست همراه قمار و مصرف الکل باشد. اما تشریفات به تدریج به دلیل شخصیت و تأثیرات سه استاد چای، بیشتر و بیشتر اصلاح شد. آخرین آنها، سن نو ریکیو (1522 – 1591)، بود. وی بیشتر عمر خود را در کیوتو زندگی کرد و در آنجا به مطالعه ذن پرداخت.
هر چند مراسم چای ژاپن در قرن پانزدهم میلادی توسط بودایی ها به عنوان یک رسم اجتماعی نیمه مذهبی از چین معرفی شد ولی مراسم چای مدرن طی چندین قرن توسط راهبان ذن بودایی و تحت هدایت اصلی راهب سن نو ریکیو (千 利休) ایجاد شد. در واقع، هم نوشیدنی و هم مراسم پیرامون آن نقش برجسته ای در دیپلماسی فئودالی داشتند.
ریکیو کسی بود که جوهر ذن را در مراسم چای ادغام کرد. وی مراسم نوشیدن چای (چادو) را به شکلی توسعه داد که تا به امروز انجام می شود. با این کار ریکیو، استادِ چایِ رهبرِ قدرتمندِ سیاسی، هیده یوشی و دستیار اصلی او بود. ولی حسادت اطرافیان باعث بر هم خوردن روابط این دو مرد بزرگ شد. در نهایت هیده یوشی، ریکیو را مجبور به خودکشی آیینی (seppuku) کرد که مرگی شرافتمندانه تر از اعدام شدن محسوب می شود.
Urasenke
با وجود این پایان غم انگیز، پسران و نوه های ریکیو به راه وی در تهیه و سرو چای را ادامه دادند. امروزه سنت چای Urasenke (یکی از معروف ترین روش های تهیه چای) توسط استاد بزرگ Zabosai Sen Soshitsu، نسل شانزدهم از نوادگان Riyku رهبری می شود.
چای سنچا
در سال 1738، سوئن ناگاتانی sencha ژاپنی (煎茶) را تولید کرد. سنچا به معنای واقعی کلمه دم کرده چای بود، که شکل تخمیر نشده چای سبز است و امروزه محبوب ترین نوع چای در ژاپن است. این نوع چای در حال حاضر با خیساندن برگ ها در آب داغ تهیه می شود، ولی همیشه اینطور نبود. سنچا در اصل با ریختن برگ‌ها در دیگ و دم کشیدن کوتاه تهیه می‌شد. سپس مایع را در کاسه ها ریخته و سرو می کردند.
در سال 1835، کاهی یاماموتو gyokuro (玉露) که به معنای واقعی کلمه شبنم جواهر است را با سایه انداختن روی درختان چای در طول هفته‌های منتهی به برداشت تولید کرد. در قرن بیستم، ماشین سازی چای سبز معرفی شد و جایگزین چای دست ساز شد.
اولین گزارش اروپایی از ژاپن
هر چند کشیشان و بازرگانان پرتغالی در قرن شانزدهم و حدود سال 1516 برای اولین باردر چین با چای برخورد کردند، ولی اولین گزارش اروپایی از چای در سال 1565 توسط مبلغ پرتغالی لوئیس آلمیدا در ژاپن منتشر شده است.
اولین نوشته مربوط به چای به زبان انگلیسی از نامه ای به دست آمده است که توسط ریچارد ویکهام، که دفتر شرکت هند شرقی در ژاپن را اداره می کرد، به تاجری در ماکائو نوشت که در سال 1615 “بهترین نوع چاو” را درخواست کرد. همچنین پیتر موندی، مسافر و بازرگان که در سال 1637 در فوجی با چای برخورد کرد، نوشت: “چا – فقط آب با نوعی گیاه جوشانده در آن”.
ژاپنی‌ها در آمریکایی جنوبی
در آمریکای جنوبی، تولید چای در برزیل به دلیل خاستگاه این کشور در پرتغال، حضور قوی مهاجران ژاپنی و به دلیل تأثیرات فرهنگ یربا مات آرژانتین، ریشه های قوی دارد. برزیل تا دهه 1980 تولید چای زیادی داشت، اما در دهه های گذشته ضعیف شده است.